Kazimierz Zarzycki
Rodzina wrzosowate (Ericaceae = Vacciniaceae) wraz z rodzinami Empetraceae, Pyrolaceae i Monotropaceae jest zaliczana do rzędu wrzosowców (Ericales = Bicornes – Dwurożne). Do rodziny tej należą głównie krzewinki i krzewy, niekiedy (nie u nas) drzewa, często o liściach igiełkowatych lub skórzastych, zawsze zielonych. Liczne gatunki unikają podłoża zasobnego w węglany – rosną najczęściej na kwaśnych glebach torfiastych lub na oligotroficznych torfach. U licznych naszych wrzosowatych stwierdzono endomikoryzę, zwaną mikoryzą erikoidalną. Liczbę wrzosowatych jedni oceniają mniej więcej na 2500 gatunków (Rothmaler 1976), inni na blisko 3500 (Czekalski 1996), rozmieszczonych niemal kosmopolitycznie, głównie w strefach chłodnych i zimnych oraz w górach obszarów tropikalnych. Flora Europy (Flora Europaea 1972) liczy około 50 gatunków rodzimych i zdziczałych, mniej lub bardziej zadomowionych. W Polsce rośnie dziko, zgodnie z ujęciami autorów polskich,12 (Szafer i in. 1953, Zarzycki 1963) lub 13 (Mirek i in. 1995); dalsze trzy gatunki mają stanowiska w pobliżu polskich granic.
Wrzosowate rosnące w Polsce z natury.
| Andromeda polifolia L. | – Modrzewnica zwyczajna |
| Arctostaphylos uva-ursi (L.) Speng. | – Mącznica lekarska |
| Calluna vulgaris (L.), var. hirsute Presl (=var. pubescens Koch), f. albiflora auct. | – Wrzos zwyczajny |
| Chamaedaphne calyculata Moench (Andromeda calyculata L., Lyonia calyculata Rchb., Cassandra calyculata Don) | – Chamedaphne północna |
| Erica tetralix L., f. alba Rgl. | – Wrzosiec bagienny |
| Ledum palustre L. | – Bagno zwyczajne |
| Oxycoccus microcarpus Turcz. ex Rupr. [Vaccinium microcarpum (Turcz. ex Rupr.) Hooker fil.] | – Żurawina drobnolistkowa |
| Oxycoccus palustris Pers. (O. qudripetalus Gilib., Vaccinium oxycoccos L.) {Gugnacka-Fiodor (1983) wymienia z Polski: V. oxycoccos subsp. Oxycoccos var.oxycoccos, var. Macrophyllus i var. microphyllus} | – Żurawina błotna (klukwa) |
| Rhododendron luteum Sweet (R. flavum Don, Azalea pontica L.) | – Różanecznik żółty |
| Vaccinium gaultherioides Bigelow [V. uliginosum subsp.alpinum (Bigelow) Hulten] | – Borówka halna |
| Vaccinium uliginosum L. (V. uliginosum subsp. uliginosum) | – Borówka bagienna (pijanica) |
| Vaccinium myrtillus L., f. anomalum Rouy, f. epruniosum Asch. et Mag., f. erythrocarpum (Asch. et Mag.) Koch, f. leucocarpum (Dum) Koch | – Borówka czarna (czarna jagoda) |
| Vaccinium vitis-idaea L. [(Rhodococcus Rupr.) Avronin] | – Borówka brusznica |
| Vaccinium -x intermedium = V. vitis-idaea x V. myrtillus | |
Wrzosowate, które mają naturalne stanowiska w pobliżu polskich granic
Arctostaphylos alpina, Loiseleuria procumbens, Rhododendron myrtifolium mają naturalne stanowiska blisko polskich granic w Słowacji i na Ukrainie.
